Hormony regulują różnorodne funkcje organizmu. Wpływają także na cykl wzrostu włosa, co prowadzi do okresów bujnego wzrostu lub, przeciwnie - do intensywnego wypadania. W życiu każdego człowieka poziomy hormonów z różnych przyczyn ulegają zmianom. Jeśli doświadczasz nadmiernej utraty włosów, pierwszym krokiem powinno być skonsultowanie się z ekspertem w celu zbadania hormonów.
Zbadaj przyczyny wypadania włosów
Jakie hormony wpływają na cykl życia włosa? Które z nich przyczyniają się do wypadania włosów?
- Na cykl wzrostu włosów ma wpływ szereg hormonów, takich jak testosteron, dihydrotestosteron, prohormony w postaci androstendionu czy siarczanu dehydroepiandrosteronu. Należy również pamiętać o znaczeniu estrogenu, kortyzolu, prolaktyny, progesteronu, melatoniny, hormonu uwalniającego kortykotropinę, jak również hormonów tarczycy.
Hormony steroidowe w postaci androgenów, najprościej rzecz ujmując, wykazują hamujący wpływ wobec cyklu wzrostu włosów. Nadwrażliwość mieszków włosowych wobec dihydrotestosteronu przejawia się w postaci miniaturyzacji, jednej z cech charakterystycznych łysienia androgenowego. Idąc dalej, estradiol może wykazywać działanie zmieniające aktywność aromatazy. Mechanizm ten obejmuje konwersję androgenu do estrogenu.
Nie bez znaczenia dla cyklu wzrostu włosów jest oś podwzgórze-przysadka-tarczyca. W szczególności, należy mieć na uwadze hormony takie jak trijodotyronina (T3) oraz tyroksyna (T4), których działanie głównie ogranicza się do modulacji aktywności mitochondrialnej.
Wiem, że brzmi to dość skomplikowanie, w związku z czym gorąco zachęcam do konsultacji wielospecjalistycznej, z lekarzem dermatologiem, kosmetologiem-trychologiem, ale także lekarzem endokrynologiem i ginekologiem.
Jakie są najczęstsze schorzenia hormonalne, które mogą prowadzić do wypadania włosów, i jak wpływają na procesy wzrostu włosów?
- Przede wszystkim wspomniane zaburzenia pracy tarczycy, takie jak niedoczynność, czy nadczynność. Na cykl wzrostu włosów ogromny wpływ wywierają także współistniejące choroby autoimmunologiczne, takie jak Hashimoto, czy Graves-Basedowa. Istotny jest też zespół policystycznych jajników, czy insulinooporność. Należy także pamiętać, że andropauza (męskie klimakterium), menopauza i okres ciąży wywierają także ogromny wpływ na cykl wzrostu włosów.
Ale hormony powodują też zupełnie odwrotny efekt - choroba Cushinga czy akromegalia mogą indukować nadmierne owłosienie.
Inne przyczyny wypadania włosów
W jaki sposób hormonalne wypadanie włosów różni się od innych schorzeń, takich jak łysienie plackowate czy łysienie o charakterze trakcyjnym?
- Zaburzenia hormonalne są tylko jednym z czynników wywołujących łysienie. Dla przykładu, w przypadku łysienia trakcyjnego czynnikiem wywołującym proces łysienia jest oddziaływanie sił mechanicznych. A etiologia łysienia plackowatego jest wieloczynnikowa. Oznacza to, że wśród czynników sprawczych wyróżnia się genetykę, czynniki środowiskowe, stres, zaburzenia układu immunologicznego, współistniejące choroby autoimmunologiczne, alergie (które stanowią jeden z czynników środowiskowych i mają związek z układem immunologicznym), jak również wspomniane czynniki hormonalne, na czele z hormonami androgenowymi.
Jakie są prognozy dla osób dotkniętych hormonalnym wypadaniem włosów? Czy istnieją sposoby na zahamowanie utraty włosów lub pobudzenie ich wzrostu?
- Przede wszystkim łysienie może być objawem choroby podstawowej lub zaburzeń układu hormonalnego. To przyczyna utraty włosów warunkuje dalszy przebieg tego procesu, ponieważ może mieć on charakter trwały lub tymczasowy. W tym drugim przypadku priorytetowym zadaniem jest przywrócenie równowagi hormonalnej, jako że ich nierównowaga wywołuje zaburzenia cyklu wzrostu włosów.
Jak wspominałam, niezbędna w tym przypadku jest interwencja lekarza ginekologa-endokrynologa i odpowiednia współpraca z lekarzem dermatologiem, czy kosmetologiem-trychologiem w celu zapewnienia odpowiedniej pielęgnacji skóry głowy. Kompleksowe podejście, począwszy od diagnostyki, aż po terapię.
Odpowiednia terapia obejmuje proces leczniczy, zapewnienie właściwej pielęgnacji skóry głowy oraz korektę stylu życia – te czynniki warunkują sukces w postaci odrostu włosów w przypadku łysienia hormonalnego.
Jakie są główne czynniki genetyczne odpowiedzialne za wypadanie włosów, zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet?
- Wypadanie włosów powoduje szereg czynników zewnątrzpochodnych i wewnątrzpochodnych. Wśród nich wyróżnia się czynniki genetyczne.
Najczęściej w odniesieniu do czynników genetycznych mówi się o etiologii łysienia androgenowego, zarówno typu męskiego, jak i typu żeńskiego. W tym zakresie wyróżnia się przede wszystkim czynnik hormonalny (m.in. androgeny), dysbiozę mikrobioty owłosionej skóry głowy, zapalenie okołomieszkowe, jak również predyspozycje genetyczne. W tym przypadku, w szczególności należy wyróżnić znaczenie genu receptora androgenowego, czy gen 5-alfa reduktazy.
Z molekularnego punktu widzenia, w przypadku łysienia androgenowego zmiany genetyczne powiązane są z zaburzeniami szlaku sygnałowego WNT. Szlak ten między innymi odpowiada właśnie za metabolizm androgenów, jak również regulację komórek brodawki włosa, tak istotnych w prawidłowym cyklu wzrostu włosów.
Należy zwrócić też uwagę na gen DKK-1 (inhibitor szlaku sygnałowego Dickkopf WNT 1), którego ekspresję wyróżnia się zarówno w przypadku łysienia androgenowego, jak i łysienia plackowatego. Należy pamiętać, że tzw. łysienie dziedziczne, jest wynikiem wielu czynników, na które składa się genetyka, poziom hormonów, jak również postępujący proces starzenia. Istotnie, geny powiązane z hormonami płciowymi często zaangażowane są w rozwój łysienia androgenowego, również u kobiet. Co więcej, wzorce dziedziczenia łysienia androgenowego potrafią być nieprzewidywalne.
Co robić, gdy wypadają włosy?
Czy istnieją środki zapobiegawcze, które osoby z predyspozycją genetyczną do wypadania włosów mogą stosować, aby opóźnić lub zminimalizować ten proces?
- To przede wszystkim odpowiednia diagnostyka i działania prewencyjne zapewniające właściwe warunki do wzrostu włosów. Należy pamiętać, że poszczególne typy łysienia mogą ze sobą współistnieć, w związku z czym trzeba zwrócić uwagę na wszystkie możliwe czynniki wywołujące utratę włosów. Dlatego uważam, że kluczem do sukcesu jest przede wszystkim współpraca interdyscyplinarna wielu specjalistów: lekarza dermatologa, kosmetologa-trychologa, lekarza ginekologa i endokrynologa, jak również dietetyka klinicznego.
Działania prewencyjne powinny polegać przede wszystkim na odpowiedniej pielęgnacji skóry głowy, prawidłowo zbilansowanej diecie oraz stałej kontroli stanu zdrowia pod okiem lekarza prowadzącego.
Claudia Musiał - doktor nauk medycznych 
i nauk o zdrowiu w dyscyplinie nauki medyczne, kosmetolog o specjalności kosmetologia bioestetyczna, trycholog; naukowiec w dziedzinie onkologii eksperymentalnej i biologii molekularnej. Dyrektor naukowy SkinLine Clinic w Warszawie.
Rozmawiała: Ewa Kot-Izdebska
