Zabiegi medycyny estetycznej to nie to samo, co zabiegi kosmetyczne. Są one o wiele bardziej inwazyjne i skomplikowane. Jeśli są wykonywane bez wiedzy na temat ogólnego stanu pacjenta, gruntownej znajomości anatomii, z pogwałceniem zasad aseptyki i antyseptyki mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia.

Gwałtowny wzrost liczby gabinetów medycyny estetycznej i salonów kosmetycznych zwiększa ryzyko natrafienia na usługi nieprofesjonalne. Złudnym kryterium wyboru jest niska cena czy łatwość dostępu do zabiegu. Przy wyborze lekarza, któremu zaufamy powinniśmy kierować się jej wiedzą, doświadczeniem oraz profesjonalizmem w podejściu do planowania i wykonywania procedur. Zabiegi medycyny estetycznej są skuteczne i bezpieczne tylko wtedy, gdy wykonują je specjaliści posiadający także umiejętności właściwego zachowania się w razie wystąpienia powikłań czy zagrożenia życia.

Wobec coraz większej oferty i bardzo intensywnej reklamy, nie zawsze wiadomo, czym kierować się przy wyborze takiego specjalisty. Różne nazwy, mnogość sprzętów i preparatów powodują, że pacjenci nagminnie mylą zabiegi medycyny estetetycznej z kosmetycznymi. Często trafiają też w ręce osób, które zabiegów medycznych w ogóle nie powinny wykonywać.

Zabiegi medycyny estetycznej powinien wykonywać lekarz

Zabiegi medycyny estetycznej powinny być wykonywane przez lekarza, bądź – w przypadku niektórych procedur – przez osobę odpowiednio wykwalifikowaną, pracującą pod jego nadzorem. Powszechna dostępność preparatów i urządzeń powoduje, że coraz częściej takie zabiegi oferują osoby bez wykształcenia medycznego, niezbędnej wiedzy i umiejętności. Należy pamiętać, że kosmetolog nie jest zawodem medycznym i nie posiada uprawnień do przeprowadzania zabiegów medycyny estetycznej. 

Aby kompetentnie zajmować się medycyną estetyczną nie wystarczy odbyć kilka jednodniowych kursów. Zabiegi medycyny estetycznej powinien wykonywać lekarz, bo konieczne do tego jest wykształcenie medyczne, odpowiednia wiedza i umiejętności. Niestety, coraz częściej zdarza się, że osoby nie będące lekarzami wstrzykują botoks i kwas hialuronowy, pobierają krew i próbują podawać osocze bogatopłytkowe, czy nawet implantować nici liftingujące.

Temat ten był już wielokrotnie poruszany przez stowarzyszenia medyczne zajmujące się medycyną estetyczną, w tym przez Polskie Towarzystwo Medycyny Estetycznej i Anti-Aging, Stowarzyszenie Lekarzy Dermatologów Estetycznych i Polskie Towarzystwo Lekarzy Medycyny Estetycznej POLME. Krytyczna opinia na temat wykonywania zabiegów medycyny estetycznej przez kosmetologów została wyrażona na posiedzeniu senackiej komisji zdrowia w maju tego roku. Także na forum Unii Europejskiej trwają prace nad formalnym uporządkowaniem tych zagadnień. Wszystko to w trosce o upowszechnienie odpowiednich standardów i bezpieczeństwo pacjentów.

Najskuteczniejsze zabiegi medycyny estetycznej robi wykształcony lekarz 

Wydaje się, że medycyna estetyczna jest zbyt wąską dziedziną, aby kiedykolwiek mogła stać się specjalizacją medyczną, tak jak np. chirurgia czy kardiologia. Jest jednak odrębną specjalnością i zbiorem umiejętności, których lekarz, bez względu na swoją podstawową specjalizację, nabywa w trakcie wielokrotnych szkoleń i pracy. Lekarze, którzy zajmują się medycyną estetyczną mają z reguły za sobą, oczywiście poza wykształceniem medycznym, kilkadziesiąt (czasami nawet kilkaset) szkoleń związanych z tą dziedziną. Pozwala to na zdobycie nie tylko potrzebnej wiedzy teoretycznej, ale przede wszystkim niezbędnych umiejętności praktycznych. Część lekarzy, aby jeszcze bardziej pogłębić swoją wiedzę, decyduje się na ukończenie podyplomowych studiów w dziedzinie medycyny estetycznej. Najstarszą – chociaż obecnie nie jedyną – szkołą, która oferuje tego typu studia jest Podyplomowa Szkoła Medycyny Estetycznej (PSME) Polskiego Towarzystwa Lekarskiego w Warszawie. Trzyletni program tej szkoły obejmuje tematykę związaną nie tylko z medycyną estetyczną, ale także m.in. z medycyną przeciwstarzeniową (anti-aging).

Zabiegi medycyny estetycznej a potrzebne kwalifikacje

O tym, czy ktoś posiada kompetencje do wykonywania zabiegów decyduje wiedza, umiejętności i praktyka. Niektóre procedury są dość dobrze opisane w literaturze (np. podawanie botoksu), ale większość (np. podawanie kwasu hialuronowego w różne obszary twarzy) wymaga dogłębnej znajomości anatomii i praktyki, pozwalającej wypracować własne standardy zapewniające jakość wykonania zabiegu. Dlatego tak ważne jest tutaj doświadczenie. A także – co nie jest bez znaczenia – poczucie estetyki.Umiejętności nabywa się na kursach praktycznych oraz wykonując zabiegi w gabinecie. Dla osiągnięcia profesjonalizmu ważna jest więc regularna, jak najczęstsza praktyka. Tymczasem badania prowadzone przez PTMEiAA wykazały, że tylko ok 10% lekarzy zajmujących się medycyną estetyczną traktuje ją jako swoją podstawową działalność. Gdy medycyna estetyczna praktykowana jest okazjonalnie, jako dodatkowa forma usług, lekarz często nie ma możliwości zdobycia odpowiedniej biegłości, szczególnie przy zabiegach, które są trudne i z reguły nie wykonywane na co dzień (np. wypełnienie okolic brody kwasem hialuronowym).

Kwalifikacje lekarza można zweryfikować między innymi poprzez umieszczone na jego stronie internetowej lub w gabinecie certyfikaty i świadectwa. Można ich też szukać na takich portalach jak www.znanylekarz.pl czy www.estheticon.pl. Znajdują się tam również opinie innych pacjentów o lekarzu, które mogą być cenną wskazówką przy wyborze.
Nie jest także niczym niewłaściwym zapytanie o doświadczenie lekarza w rozwiązywaniu danego problemu, wybór tego a nie innego preparatu itp.

Zabiegi medycyny estetycznej - jak sprawdzić, czy są bezpieczne?

Każdy zabieg musi zostać poprzedzony zebraniem wywiadu dotyczącego stanu zdrowia pacjenta. Taka konsultacja jest powszechną praktyką. Umożliwia rozpoznanie ewentualnych przeciwwskazań do zabiegu oraz takie jego dobranie, aby jak najlepiej spełnił oczekiwania pacjenta. W trakcie wywiadu lekarz zapyta m.in. o choroby, alergie, przyjmowane leki i wcześniej przebyte zabiegi.Lekarz ma obowiązek prowadzenia dokumentacji medycznej. Dzięki niej w każdej chwili jest w stanie precyzyjnie określić jaki zabieg wykonał – kiedy i przy użyciu jakich narzędzi oraz preparatów. Jest to szczególnie istotne w przypadku niezadowalających efektów, ewentualnych powikłań czy planowania dalszych procedur. Pacjent może w każdej chwili zwrócić się o kopię swojej dokumentacji medycznej. Brak dokumentacji, zgodnie z prawem, podlega karze. Dla własnego bezpieczeństwa nie wolno ukrywać faktów dotyczących stanu zdrowia i stosowanego poprzednio leczenia. Nie powinno się w tym samym czasie korzystać z usług kilku lekarzy przeprowadzających podobne zabiegi. Jeśli jednak tak się zdarzy, we własnym interesie trzeba ich o tym poinformować. Czasami lekarz przed zabiegiem medycyny estetycznej zleci wykonanie badań, np. morfologię krwi lub oznaczenie poziomu hormonów. Może się również zdarzyć, że odmówi wykonania jakiegoś zabiegu. Powinniśmy potraktować to jako wyraz troski o nasze zdrowie i oznakę kompetencji, a nie ich braku.

Tym, na co pacjent powinien zwracać szczególną uwagę podczas wizyty są informacje o zabiegu. Przedstawione w sposób jasny i zrozumiały. I to nie tylko o oczekiwanych wspaniałych efektach, ale także o przeciwwskazaniach, możliwych skutkach ubocznych, ewentualnych powikłaniach i zaleceniach pozabiegowych.Każdy pacjent, po wcześniejszym zapoznaniu się z informacjami na temat zabiegu, musi podpisać zgodę na jego wykonanie. Dla własnego bezpieczeństwa powinien podchodzić poważnie do zawartych tam zapisów. Decyzja o poddaniu się zabiegowi musi być podjęta z pełną świadomością oczekiwanych korzyści i możliwego ryzyka. Jeśli lekarz nie rozmawia z nami przed wykonaniem zabiegu, nie próbuje dokładnie rozpoznać naszych oczekiwań, zbywa nas lub odmawia udzielenia wyczerpujących informacji, powinno to wzbudzić nasze wątpliwości.

Podczas zabiegu medycyny estetycznej

Gabinet lekarski to najbezpieczniejsze miejsce do wykonywania wszelkich procedur medycznych, ze względu na znajdujące się tam zaplecze lekowe i obowiązujące w nim standardy sanitarne. Jeśli usługi świadczone są przez lekarza w salonie kosmetycznym, to wykonuje je on na własne ryzyko i każdorazowo musi zadbać o odpowiednie warunki pracy. Niedopuszczalne jest by w jednym pomieszczeniu wykonywane były zabiegi z zakresu medycyny estetycznej i manicure, pedicure czy usługi fryzjerskie. Zabiegi medyczne z reguły przebiegają z przerwaniem ciągłości tkanek, często też wiążą się z umieszczaniem preparatu (np. kwasu hialuronowego) w ciele, a więc niosą ze sobą ryzyko powstania zakażeń lub wytworzenia tzw. biofilmu. Podstawą bezpieczeństwa jest więc staranne przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki.

Istotne dla samopoczucia pacjenta jest to, w jakich warunkach przeprowadzane są zabiegi. Jeśli lekarz budzi nasze zaufanie, zachęca do rozmowy, wyjaśnia wątpliwości, zwraca uwagę na ból, dostosowuje tempo zabiegu do naszych odczuć, prawdopodobnie lepiej zniesiemy fizyczny dyskomfort. Miła atmosfera na pewno nie zastąpi kompetencji medycznych, ale jest ważna dla naszego stanu psychofizycznego. Pacjent ma prawo do tego, aby zabieg był wykonywany w maksymalnie przyjaznych warunkach. Pomocna w tym jest zarówno relaksująca muzyka, jak i gadżety służące odwróceniu uwagi od nieprzyjemnych doznań, np. antystresowe piłeczki. Brak pośpiechu, a z drugiej strony punktualność i szanowanie czasu pacjenta, to kolejne ważne elementy, które powinny cechować każdą osobę wykonującą zabiegi medycyny estetycznej.

Zabiegi medycyny estetycznej a cena

Wielu pacjentów przy wyborze specjalisty kieruje się ceną zabiegu. Jest to kryterium dość niebezpieczne, z uwagi na fakt, że osoby o mniejszych kompetencjach często usiłują zyskać klientów właśnie poprzez obniżanie kosztów. Jeśli gabinet oferuje nam jakiś zabieg za połowę przeciętnej ceny na rynku, powinno nas to zastanowić. Na cenę wielu zabiegów znaczący wpływ ma koszt zużywanych preparatów, stąd ich radykalne obniżenie nie jest możliwe bez obniżenia jakości bądź ilości. Jeśli zabieg jest bardzo tani, można podejrzewać, że albo preparat jest niskiej jakości, albo zostanie podana jego mała ilość, która nie zapewni dobrego efektu. Po każdym zabiegu lekarz ma obowiązek wydać pacjentowi paragon fiskalny lub fakturę. Powinien również podać informację o zastosowanych preparatach i ich zużytej ilości, omówić postępowanie pozabiegowe oraz udostępnić telefon kontaktowy na wypadek, gdyby pacjent potrzebował pomocy. 

Dr Przemysław Styczeń

lekarz medycyny estetycznej,
absolwent Podyplomowej Szkoły
Medycyny Estetycznej PTL,
członek PTMEiAA.
Autor wielu artykułów prasowych
z zakresu medycyny estetycznej,
Ekspert na profilu Facebook
„Piękno przez cały rok”. 

www.facebook.com/DrStyczen
www.drstyczen.pl
www.mezoterapia.pl