Marzec to na całym świecie Miesiąc Świadomości Endometriozy. To dobry czas, by bliżej przyjrzeć się tej podstępnej, bo trudnej do zdiagnozowania i dającej niespecyficzne objawy, chorobie.
Eksperci Szpitala Medicover - dr Bogumił Siekierski oraz dr Joanna Bubak-Dawidziuk - odsłaniają jej prawdziwe oblicze odpowiadając na 10 pytań dotyczących endometriozy.
I. Czym jest endometrioza?
Endometrium to błona śluzowa jamy macicy. Jeżeli tkanka ta występuje w innym miejscu, np. w otoczeniu narządu rodnego - w okolicy jajników i jajowodów, jelitach, pęcherzu moczowym, lub w narządach odległych - nawet na siatkówce oka lub w mózgu, mówimy o endometriozie.
II. Co wywołuje endometriozę?
Obecnie nie istnieje żadna jednoznacznie potwierdzona teoria mówiąca o przyczynach powstawania endometriozy. Jedna z hipotez mówi, że komórki endometrium (śluzówki macicy) przemieszczają się w inne miejsca w obrębie ciała wraz z krwią miesiączkową i ulegają dalszym przemianom pod wpływem działania hormonów. Niewątpliwie duży wpływ na rozwój choroby ma immunologia i stres oksydacyjny oraz stymulacja hormonalna. Jednak geneza endometriozy jest wciąż przedmiotem badań naukowych.
III. Kto choruje na endometriozę?
Na endometriozę chorują najczęściej kobiety między 20. a 40. rokiem życia. Choroba dotyka 10-15 procent kobiet w tej populacji. Wśród pacjentek leczonych z powodu niepłodności diagnozowana jest nawet u 50-60 procent. Rozpoznaje się ją także u ok. 6 procent kobiet w wieku pomenopauzalnym. Sześć do ośmiu razy częściej występuje rodzinnie, tzn. u mamy i córki lub sióstr. Ciekawostką jest sporadyczne występowanie endometriozy u mężczyzn leczonych hormonalnie z powodu raka prostaty.
IV. Jak rozpoznać endometriozę?
Endometrioza bywa lekceważona lub mylona z innymi schorzeniami, dlatego jej rozpoznanie często jest opóźnione nawet o 10 lat!
Do głównych objawów zalicza się ból oraz niepłodność. Ból najczęściej występuje bezpośrednio przed lub wraz z rozpoczęciem miesiączki, co nie ułatwia jego skojarzenia z chorobą. Ale często towarzyszą mu też inne objawy: wymioty, osłabienie, poty, wzdęcia, biegunka, bolesne wypróżnienia, bolesne parcie na mocz i jego oddawanie, ból w pachwinach, w okolicy kręgosłupa, niejednokrotnie z promieniowaniem do kończyn dolnych, ból prawego barku i podżebrza, duszność.
Częstokroć występuje dyspareunia (bolesne współżycie płciowe).
Na niemal jednoznaczne rozpoznanie endometriozy pozwala skrupulatny wywiad lekarski, szczegółowe badanie ginekologiczne i inne metody diagnostyki, np. przy użyciu USG z użyciem kontrastu żelowego, czy badanie rezonansem magnetycznym. Doświadczony lekarz na pewno postawi właściwą diagnozę, nie warto więc bagatelizować żadnych niepokojących symptomów.
V. Jak endometrioza wpływa na seks?
Dolegliwości bólowe w czasie lub po stosunku mogą wskazywać na endometriozę, nie są jednak jednoznacznym wskazaniem choroby. Silne bóle należy każdorazowo skonsultować z ginekologiem, a w razie takiej rekomendacji – również z seksuologiem. Trzeba je wyeliminować, żeby poprawić jakość współżycia i nie rezygnować z aktywności seksualnej.
VI. Czy endometrioza jest zagrożeniem dla ciąży?
Pacjentki z endometriozą, które zaszły w ciążę są w grupie wysokiego ryzyka wystąpienia powikłań, takich jak poronienie, przedwczesny poród, czy nawet ciąża pozamaciczna. Niezbędne jest więc bieżące, wnikliwe monitorowanie przebiegu ciąży od możliwie najwcześniejszego etapu.
VII. Czy można wyleczyć endometriozę?
Całkowite wyleczenie endometriozy jest obecnie niemożliwe, podobnie jak leczenie przyczynowe. Można jednak uzyskać długotrwałą remisję (czasowe wyleczenie). Objawy choroby przestają wówczas występować, lub stają się niemal niezauważalne.
Najczęściej mówi się o leczeniu farmakologicznym i operacyjnym, jednak nie wyczerpuje to wszystkich możliwości leczenia. Opcjami terapeutycznymi jest także leczenie dietetyczne i fizjoterapia.
Wybierając ścieżkę leczenia pacjentki należy brać pod uwagę: zaawansowanie choroby, plany związane z macierzyństwem oraz…nastawienie psychiczne do wybranej metody. Przykładowo, wiele pacjentek nie akceptuje interwencji chirurgicznej.
Elementem leczenia endometriozy jest też wsparcie psychologa, który pomaga pacjentce „oswoić” chorobę.
Warto jednak zdawać sobie sprawę, że endometrioza – nawet po leczeniu, np. operacyjnym – może pozostać z kobietą do końca życia. Dlatego też, w ocenie wielu specjalistów, należy postrzegać ją jako chorobę przewlekłą, która wymaga długoterminowego planu leczenia i bieżącej, ścisłej kontroli.
VIII. Kto powinien poddać się operacji endometriozy?
Nie dla każdej pacjentki leczenie operacyjne jest terapią pierwszego wyboru. Ścieżka leczenia zależy od wielu czynników i jej wybór powinien być poprzedzony wnikliwymi badaniami i konsultacjami ze specjalistą. Wskazaniami do leczenia operacyjnego są najczęściej: bardzo silne bóle, duże, zagrażające życiu zmiany w narządach oraz niepłodność.
IX. Co to jest laparoskopia?
Laparoskopia to metoda leczenia operacyjnego, także endometriozy, pozwalająca na usunięcie chorych tkanek bez rozcinania powłok brzusznych, czy innej, rozległej ingerencji chirurgicznej.
W trakcie operacji lekarz dysponujący nowoczesną aparaturą precyzyjnie lokalizuje zmiany chorobowe za pomocą wysokiej rozdzielczości kamery z obrazowaniem 3D. Umożliwia to ich punktowe, dokładne usunięcie. Co ważne – jest to metoda bezpieczna, niskoinwazyjna, pozwalająca na oszczędzenie zdrowych tkanek.
X. Jak jeszcze można nowocześnie leczyć endometriozę?
Ze względu na precyzję i zaawansowanie technologiczne metod operacyjnych, zalecaną metodą chirurgiczną jest laparoskopia z obrazowaniem 3D.
W kilku miejscach w Polsce, m.in. w Szpitalu Medicover w Warszawie, równolegle do laparoskopii 3D pacjentkom oferowane są zabiegi ginekologiczne z asystą Robota Medycznego da Vinci. To obecnie najbardziej zaawansowany system medyczny na świecie, wspierający pracę człowieka, który cechuje się wyjątkową jakością wizualizowania operowanych struktur (dzięki 10-krotnemu powiększeniu), a także unikalną precyzją ruchu za sprawą technologii „EndoWrist” wspierającej pracę nadgarstka operującego lekarza.
Eksperci:
Dr n. med. Bogumił Paweł Siekierski – kierownik Oddziału Ginekologii Szpitala Medicover, specjalista II stopnia w zakresie położnictwa i ginekologii oraz ginekologii onkologicznej.
Dr n. med. Joanna Bubak-Dawidziuk – specjalistka w zakresie ginekologii i położnictwa, certyfikowany operator Robota da Vinci w Szpitalu Medicover. 
Źródło: materiały Medicover / PAP
